Pauwelyn Cyril - brief 2 - dag 2

Tweede dag : zondag 23 augustus 1885

Het is nu 7 uur 30 in de avond en ik zet mij te schrijven in de eetzaal.

De eerste nacht op het schip heb ik doorgebracht zoals in het zachtste en beste bed op het vaste land. Ik heb geen enkele keer wakker geworden.

Het was 6 uur als we opstonden, de ene na de andere. Onze kamer (cel) is te klein om er alle vier samen onze kleren aan te doen.  We gingen naar het dek. De zee was effen zoals een spiegel en de zon was achter de mist. We zegden tussen water en hemel ons morgengebed. 

Ik ging wat wandelen om de mensen te zien en het werd 7 uur 30. Tijd voor het ontbijt. Er stond heel veel op tafel : biefstuk, gebraden vis, een soort koude vis die ik niet kende, spek en eieren, koeken die nog warm waren, boter, koffie, thee, melk, suiker, gekookte aardappelen met vlees en saus. 

We hadden dus veel keuze. Ik nam een biefstuk, een boterham en koffie. Het beviel mij heel erg goed. We worden hier gediend als prinsen. Voor een tafel van 17 mannen zijn er 2 bedienden. Tot nu toe heb ik veel gegeten en ik voel mij er goed bij. Anderzijds je moet weten dat de zeelucht, eetlust opwekt.

Zoals gewoonlijk bidden wij voor en na het eten. Wij zijn hier wel de enige die dat doen aan tafel. Dat wil niet zeggen dat het allemaal deugnieten zijn die bij ons zitten. Maar de protestanten bidden nooit. Indien er Katholieken op de boot zijn, wat ik nog niet weet, ze bidden niet om niet op te vallen. Ze kunnen natuurlijk ook in stilte bidden. Nu, iedereen mag doen wat hij wil. 

Na het eten, ben ik naar boven gegaan om een pijp te roken. Alles was net gepoetst op het dek en de mensen bewonderden de zee die er mooi groen bijlag. Er was geen wolkje te zien in de lucht. Aan de verschillende kanten zien wij tientalen stoom- en zeilschepen. De ene ging Oostwaarts naar Antwerpen, de andere naar het Noorden / Engeland, Denemarken enz. 

Over de middag hebben we 14 schepen geteld aan de ene kant. Dat is gemakkelijk om te begrijpen gezien we nog altijd op de Noordzee zijn. Het is maar deze avond dat we op de Atlantische Oceaan zullen varen.

Om 6 uur hebben we de ...? die de hoek met Engeland maakt gepasseerd. We waren er een half uur van en zagen mooi een kasteel staan op de rotsen en ook enkele huizen. Dat is nu de laatste maal dat wij land zullen zien tot dat we in Amerika zullen zijn binnen een dag of 10.

In de voormiddag deed onze derde vriend, de Duitser, zich scheren. Hij moest 1 frank betalen. Dat is meer dan de 25 cent in Leuven, hé vader? Ik laat dit voor de liefhebbers. Ik zal mezelf scheren. Dat gaat goed als de zee kalm blijft gelijk ze tot nu toe geweest is. Immers het schip beweegt maar een beetje op de uiteinden… In ’t midden waar onze kajuit is, is de beweging bijna niet voelbaar. …

Het was 12 uur en mijn maag begint verschrikkelijk te trekken. We bleven wachten en wachten tot gelukkig de bel klonk voor het middagmaal.

Na lang trekken en wachten, zei eindelijk EH Verbeke : ga zien in de eetzaal naar de horloge. Ik ging naar beneden en verdraaid! Het was daar nog maar 12:05 uur als het op onze horloge al 12:30 uur gepasseerd was. We waren bijgevolg 25 minuten achter op zee. Dat gaan we onthouden voor morgen .

Nu voor ’t middagmaal stond op tafel : soep, kip, biefstuk, … alle soorten van taart,…Wij dronken water zoals iedereen.

Tot nu toe, om ons te vrijwaren van ziek te worden, wandelden we weinig over en weer. Als we stil staan, steunen we ergens tegen. We drinken noch wijn noch kortendrank, eten goed, slapen goed. Als dat zo door gaat, dan komen we zo gezond aan als dat we vertrokken zijn.

Het is zondag maar dat ziet men hier totaal niet tenzij dat er deze avond een liedje (deuntje) gespeeld wordt, een toertje gedanst en een liedje gezongen. Je moet weten dat er hier op het schip bij de 3de en 4de klasse alleen maar Duitsers zijn en die houden ervan een liedje te spelen en rond te springen. 

Deze avond krijgen we biefstuk, koud gekookt vlees met salade of aardappelen. Kaas, thee, koffie, brood en boter. Als vis neemt elk wat hij het liefst eet. Ik leer thee drinken maar ben het nog niet gewoon. 

Nu is het 8 uur in de avond. Ik ga op het dek een luchtje scheppen. 

Dus tot morgen als God het belieft en een goede ruste! 

+++

Uit deze tweede brief leren we het volgende

1. het dagverloop op een (zon)dag
2. de grote van een kajuit in 2de klasse
3. het verdere verloop van de route
4. de bediening aan tafel
5. het uurverschil en hoe EH C. Pauwelyn dit ontdekt
6. dat er Duitsers zijn bij de 2de klasse passagiers
7. hoe EH C. Pauwelyn de passagiers bekijkt ifv het bidden - niet bidden
8. dat EH C. Pauwelyn thee leert drinken

Pauwelyn Cyril - brief 1 - dag 1

Diaken Cyril Pauwelyn vertrok uit Antwerpen op zaterdag 22 augustus 1885 met de SS Noordland. Dhr. Laga bezorgde mij de brieven die Cyril schreef aan zijn familie en vrienden. De eerste reeks brieven gaan over de 12 daagse bootreis van Antwerpen tot NY.
Ik zal ze dag per dag opnemen op mijn blog. Waar ik extra info heb kunnen vinden, zal ik dit ook delen met jullie.

Waarom Diaken Pauwelyn naar de VS vertrok kan je lezen bij Zendelingen.

Cyril werd tot diaken gewijd op 28 juni 1885 in het Americaan Collega van Leuven door bisschop Junger Aegidus.
 

bisschop Junger Aegidius (1833 - 1895)

Veel leesplezier. 

Dag 1 : zaterdag 11 augustus 1885

Beminde ouders, familie en vrienden,

Daar wij op het schip veel tijd hebben om te schrijven, hebben we het plan opgevat om elke dag te schrijven wat er is voorgevallen.

Zoals je weet van vader zijn we gezond, tevreden en vol plezier ingescheept te Antwerpen om 11 uur. Wanneer vader mij het laatste kruisje gaf, zei ik tegen mezelf “ter ere Gods en Maria tot later.

Nu het schip tierde en schuifelde… en ’t was langzaam weg. Vol Majesteit de Schelde zeewaarts op en Amerikawaarts den Westen in.

Van het aantal reizigers ga ik je verder vertellen. Nu bepaal ik mij op wat ik heb horen zeggen. We zijn met 1400 mensen. Het is een grote parochie. De grote van het schip zal ik je later ook uitleggen.

We waren ingescheept. En wie op zee is, moet varen. Het is wat we nu doen en het gaat zeer snel. Je kan het bijna niet geloven.

We bezochten onze kamer waar er 4 bedden hangen of staan. Ja, het ene bed is boven het andere. We hebben onze reiszakken onder ons bed gezet en zijn naar het dek gegaan. 

We zagen Antwerpen verdwijnen. Wij zeggen vaarwel aan jullie allemaal. Jullie zijn uit het zicht verdwenen maar jullie blijven diep in mijn hart geschreven. Mijn gedachten gaan naar Poelkapelle terwijl we op zee varen.

Het werd 12 uur en de bel ging. Het was middag en zoals overal moet men eten. Wij moesten wat zoeken en kwamen aan in een mooi salon met fluwelen zetels. We zagen de bisschop zitten en dachten dat we in eerste klasse waren. 

nr 86 bij de saloon reizigers

We zochten verder en vonden de tweede eetzaal. 

We kregen “potage printanier” zoals de Fransen zeggen. Wij kozen echter de groentesoep en deze was verschrikkelijk gepeperd. Na de soep konden we kiezen uit : schapenbout of rosbief met aardappelen en bloemkool. Daarna begon het op zijn Amerikaans. Drie soorten gebak, kleine taartjes, pudding, appeltaart ( appels met een korst erboven en niet zoals op zijn Vlaams met een korst eronder). Er was geen bier of wijn maar “Chateau la Pompe"….

Ze eten hier snel (op zijn Amerikaans). Wij zaten de laatste aan tafel. 

Daarna om 1 uur 30 op het dek wat gaan roken. 

Om 2 uur gaat er een machine en in een seconde staat het schip stil. Er was een ongeluk gebeurd. 

Ja. Er lag een man in zee. Vlug de reddingschuit laten zakken en de matrozen gaan op zoek.  Ongelukkig kwam de reddingsschuit terug zoals ze vertrokken was. Een matroos van 60 jaar was van boven van de mast in zee gevallen en verdronken. Ik zei een gebed voor zijn zielerust en het schip ging verder.

Het was bijna 3 uur 30 en we waren bij Vlissingen. Het schip stond er 10 minuten stil. Er kwam een loodsman aan boord die ons de weg naar Dover zou wijzen. Er was een andere loodsman die van Antwerpen tot Vlissingen was meegekomen en die nu terugkeerde naar Antwerpen. Het zijn ervaren kapiteins die het werk doen. Ze kennen de Schelde en de weg tussen Oostende en Engeland beter dan wij de kleine weggetjes van Poelkapelle. De loodsmannen moeten zorgen dat  het schip overal op de diepte blijft zonder op ene zandbank of zo iets te varen.

Om 4 uur zagen wij de mooie kust van West-Vlaanderen : Heist, de hoge vierkanten toren van Lissewege, 3 torens van Brugge (O.L.Vrouw, halletoren en de Kathedraal), dan Oostende en zelfs Nieuwpoort. We zeggen van ver nog een laatste vaarwel aan het Vaderland, de vruchtbare velden van Vlaanderen en rond 5 uur was alles uit het gezicht verdwenen. Om 5 uur kwam men ook de loodsman met een schuitje halen. De gevaarlijke plaatsen waren we voorbij.

Om 5 uur 30 horen we de bel voor het avondmaal. Vespers is hier niet gekend. We nemen dezelfde plaatsen aan tafel N 15, 16 en 17.

Die nummers staan in potlood geschreven op de servieten. Op tafel stond er koud, gekookt vlees, biefstuk, 2 soorten vis, kaas, boter, water, melk, koffie en thee. Je ziet dat we geen honger lijden. 

Het werd 6 uur  en we gingen naar boven om een luchtje te scheppen. De zee lag stil en plots ging de zon onder. We zagen links en rechts wat zeilschepen in volle zee. Wij kunnen de zeilen nu niet gebruiken omdat de wind in het westen zit en wij naar het westen varen. 

Om 8 uur gingen we naar beneden in onze kajuit om ons avondgebed te lezen en daarna gaan we terug naar het dek. Wij mogen ook roken in een rookzaal die heel mooi is. Het schip is verlicht van binnen en van buiten met elektrisch licht dat je in kajuit kunt aan en uitzetten  met een knop aan de muur.

Om 10 uur waren wij op de Engelse kusten en hadden wij een prachtig uitzicht. We konden geen stad herkennen maar wij hadden er waren 500 lantarens in rood, blauw en groen. Allemaal dicht bij elkaar. Het was een groot licht. Dat is altijd zo s’avonds om de schepen te tonen waar ze moeten varen. Aan de andere kant zagen we de vuurtoren van Calais. Hij gaf elke minuut een lichtstraal. Het was zoals een vuurpijl die in het lucht werd gebracht, maar dan zonder geluid. 

We gingen om 10 uur 30 naar ons bed en hebben goed geslapen de eerste nacht. 

+++

Uit deze brief leren we het volgende : 

1. hij in het gezelschap van zijn vader was bij het vertrek uit Antwerpen
2. er een ongeluk gebeurd is tussen Antwerpen en Vlissingen
3. de route die wordt gevolgd
4. de werking met de loodsen
5. dat Cyril samen is met twee andere personen (tafelnummers) : Verbeke Remigius (°1860) en Hillebrand Anthony (°1883) beide studiegenoten van het "American College" van Leuven
6. leren we iets over de inrichting van de boot
7. electricteit niet evident was in 1885
8. lezen we wat ze te eten krijgen
9. de maaltijden werden aangekondigd met een bel

info passagierslijsten 
https://archive.org/stream/passengerlistsof0489unit#page/n646/mode/1up

Bijzondere dank aan The Belgian Researchers, Regina Brindle voor het vinden van de passagierslijst en Lucas Laga voor het bezorgen van de brieven. 

© 2016, ANNdeMARIA.  All rights reserved.
.

Er is er eentje jarig....

Onze blog bestaat 2 jaar en we hebben nog veel in de koekendoos liggen om uit te zoeken, op te schrijven, ....dus ja, we gaan verder.